Rodzice często zastanawiają się: jak reagować na porażki i sukcesy dziecka? Jak uczyć je ich przyjmowania? Naturalnym odruchem jest pocieszanie przy niepowodzeniach, a chwalenie w momencie zwycięstwa. Jednak, czy w ten sposób uda nam się prawidłowo zbudować w dziecku jego własne poczucie wartości? Rywalizacja w grupie rówieśniczej staje się często tłem dla sprawdzania stabilności własnego autorytetu.
Dzieci bardzo chętnie w swoich zabawach czy grach podwórkowych starają się sprawdzić swoje możliwości w porównaniu do swoich rówieśników. Często w tych zmaganiach przejawiają zachowania podpatrzone wśród ludzi dorosłych. Staraj się w rozmowie ze swoim synem czy córką wskazywać na konieczność przestrzegania w codziennym postępowaniu reguł rzetelnego i uczciwego postępowania.
Oczywiście chcielibyśmy, że nasza pociecha cieszyła się, gdy coś jej się uda, a każdą porażkę zamieniała w motywację do dalszego działania. Naucz dziecko zauważać i cieszyć się każdym, nawet najmniejszym powodzeniem. Jednak nie staraj się omijać porażek. Wytłumacz, że są one ważne dla zauważenia i poprawienia błędów. Nie skupiaj się na problemie, a raczej na jego rozwiązaniu, pamiętając, że z punktu widzenia dziecka nawet przegrana w podwórkową grę może taki problem stanowić. Nie ucz dziecko tłumić emocji, a nawet gniewu, jednak zaznacz, że agresja nie ma tu sensu. Pomocny może stać się przykład postawy sportowca, który na swój sukces pracować musi latami, bo nagroda za włożony wkład i wysiłek nie zawsze jest natychmiastowa. Wiele razy zawodnik przegrywa, ale wola walki karze mu się nie poddawać i walczyć dalej. Każdy sukces udowadnia mu, że warto jest się starać. Oglądając ze swoim dzieckiem zawody sportowe zwróć jego uwagę na regułę okazywania szacunku dla przeciwnika okazywanej na wiele różnorodnych sposobów (na przykład: podanie ręki po przegranym pojedynku, jako wyraz podziękowania za wspólne zmagania). Staraj się wielu różnorodnych okolicznościach wskazywać dziecku, że przegranie, brak sukcesu to nie jest koniec świata. To kolejne doświadczenie, które stanowić może wyłącznie wyzwanie do zdobycia nowych umiejętności i stawiania sobie nowych wyzwań. Opowiedz o idei fair play w sporcie, która tak samo obowiązuję w relacjach z kolegami, czy w szkole. Konflikty zawsze można rozwiązać, a zasady funkcjonowania w grupie są ustalana po to, by ułatwić zabawę, czy komunikację.
Wskaż korzystając z własnej mądrości, że zasady, przepisy i przyjęte normy są ważne też w relacjach międzyludzkich. Ich przestrzeganie i dobrowolne podporządkowanie się wspomaga i reguluje nasze zachowania. Ukaż swojemu dziecku, że istnieje reguła świadomej rezygnacji z nieuczciwego zwycięstwa, nawet (a szczególnie wtedy), gdy jest ona niedostrzeżona, niezauważona przez innych. Bądź dla własnego dziecka trenerem, wzorem i nauczycielem pokazującym jak na co dzień postępować i jak grać czysto, zgodnie z regułami fair play.
Często podkreśla się, że lepiej sprawdza się system nagród, niż kar, ale nie ma nic gorszego niż podsycanie w dziecku uczuć, jakie towarzyszą mu w momencie niepowodzenia na jakimś polu. Nie pozwól, by dziecko czuło, że zawiodło też innych, daj mu do zrozumienia, że zdając sobie sprawę z porażki, udowadnia, że następnym razem będzie inaczej – lepiej.
Koleżanko, Kolego
W swoich zabawach, zajęciach czy harcach często masz ochotę sprawdzić siebie i swoje możliwości: kto z was więcej, lepiej czy szybciej wykona zadanie? Szczególnie chcesz to zrobić jak na podwórku, ulicy czy boisku pojawia się gromada Twoich rówieśników. Takie zachowanie nie jest niczym złym. Od starożytności ludzie sprawdzali siebie i swoje możliwości. Pamiętaj jednak, że w każdej formie współzawodnictwa z innymi winna obowiązywać zasada fair play (pochodzi z języka angielskiego i oznacza: czystą, jasną grę). Zasada ta zrodziła się na stadionach sportowych, ale coraz częściej możesz ją spotkać, na co dzień w wielu innych miejscach. Pamiętaj, że połączenie aktywności z własnym wysiłkiem może prowadzić do osiągnięcia sukcesu. Ale ważnym elementem w dążeniu do tego sukcesu, na którym Tobie tak zależy jest stosunek do przeciwnika. Musisz unikać w swoim postępowaniu zachowań agresywnych. Staraj się okazywać swojemu przeciwnikowi w grze czy zawodach szacunek. Postępuj uczciwie, zgodnie z przyjętymi przepisami, regułami czy normami, które przed zabawą zostały przez Was wspólnie ustalone. Nie ma usprawiedliwienia dla postępowania za wszelką cenę (za cenę koleżaństwa, przyjaźni). Wasze wspólne zabawy mają dostarczać Tobie i Twoim koleżankom/kolegom przyjemności z pokonywania kolejnych trudności, oporów i własnych słabości. Mają dać możliwość doskonalenia siebie, poprzez podnoszenie stopnia trudności. Pamiętaj, że radość zwycięstwa ma wtedy znaczenie, gdy w drodze do niego spotkałeś godnego dla siebie przeciwnika. Łatwe zwycięstwa (wygrać z młodszym czy ze słabszym od siebie) nie przynoszą satysfakcji.
