Origami pochodzi z Chin, jednak to Japończycy są znani jako twórcy sztuki składania papieru. Zawdzięczają to mnichom, którzy nauczyli ich produkować papier ok. roku 538, a następnie go składać. Początkowo papier był bardzo drogi i używano go przede wszystkim do celów związanych z ceremoniami religijnymi.
Figury, jakie wówczas z niego składano, byty znane tylko osobom wtajemniczonym – duchownym, origami przybierało wtedy kształty abstrakcyjne, a obrzędowe formy były symboliczne i wyglądały jak płaskie ornamenty.
Następnie sztuka ta była związana z kultami pogrzebowymi, co było podyktowane względami ekonomicznymi. Chodziło o to, że do grobowców osób zmarłych Chińczycy mieli zwyczaj wkładania przedmiotów kojarzących się z życiem na ziemi. Umieszczane w grobach przedmioty były cenne dla złodziei, podczas gdy dla zmarłego nie miały żadnego znaczenia. Zaczęto więc stosować, zamiast drogich materiałów, składane figurki z papieru. Do dziś można w Chinach zaopatrzyć się w charakterystyczny „pogrzebowy” papier do składania lub w gotowe figurki.
Potem zwyczaj składania papierowych figurek przeniósł się poza groby. Z biegiem czasu zaczęto przyozdabiać nimi również domy. Bardzo popularnym zwyczajem było także ozdobne zawijanie listów i prezentów w wartościowy papier.
W XVIII wieku składanki z papieru spełniały już funkcje użytkowe. Pojawiały się m.in. żurawie, żaby, karpie, cykady o znaczeniu symbolicznym, a także lalki i postacie ze sztuk teatralnych.
Tradycja składania papieru była początkowo przekazywana drogą ustną z pokolenia na pokolenie. Najstarsze znane nam dokumenty pisane o origami pochodzą z przełomu XVII/XVIII w.
W 1797 r. w Japonii powstał pierwszy podręcznik origami, w którym pokazano 49 sposobów składania żurawia, japońskiego.
W Europie origami pojawiło się najpierw w Hiszpanii. Później bardzo szybko rozprzestrzeniło się również na inne kraje. Do jednego z wczesnych eksperymentatorów europejskiego origami zalicza się samego Leonardo da Vinci.
Pod koniec XIX wieku odnotowano już około siedemdziesięciu figur, a składanie papieru wprowadzono w krajach europejskich do szkól i przedszkoli jako środek wspomagający wszechstronny rozwój dziecka. Zaczęto wprowadzać więc zajęcia z origami w system edukacji.
Obecnie zdecydowana większość Chińczyków i Japończyków zna na pamięć przynajmniej kilka figurek. Charakterystycznym tego przykładem jest rok 1976, kiedy tysiące Japończyków spontanicznie uczciło pamięć zmarłego premiera, robiąc papierowe kwiaty i składając je pod jednym z pomników.
Wiele wzorów niesie w sobie od stuleci te same symboliczne treści, np. żaba jest symbolem płodności, a żuraw – zdrowia, życia. Według tradycji żuraw żyje tysiąc lat i Japończycy uważają, że jeśli ktoś składa dla kogoś tysiąc żurawi, życzy mu tysiąckrotnie tysiąca lat w zdrowiu. Wręczenie własnoręcznie wykonanego żurawia „na zdrowie” jest miłym i bardzo popularnym zwyczajem w Japonii.
W Hiroszimie stoi pomnik upamiętniający tragedię z 1945 roku, gdy w mieście tym wybuchła bomba atomowa. Tysiące kolorowych żurawi składanych przez młodzież szkolną na pomniku wyrażają pragnienie zachowania pokoju i ochrony życia.
Origami na dobre podbiło świat dopiero dzięki pracy Akira Yoshizawa. Człowiek ten jako pierwszy w latach 50-tych XX wieku zaczął tworzyć własne, oryginalne kompozycje (do jednych z najbardziej znanych należą chińskie znaki zodiaku). To i wiele innych jego inicjatyw doprowadziło origami do nieprawdopodobnego rozwoju oraz popularności.
XX wiek przyniósł również stabilizację w sprawie reguł origami. Ustalono, że punktem wyjścia będzie kwadratowa kartka papieru. Przy składaniu nie można korzystać z kleju czy nożyczek, a po skończeniu nie wolno dodatkowo ozdabiać figurek poprzez malowanie. Wszelkie przecinane, klejone, czy kolorowane figurki nie są więc już klasycznym origami lecz formą mu pochodną, zwaną czasami kirigami..
W Poznaniu znajduje się Polskie Centrum Origami, którego założycielką i prezesem jest Dorota Dziamska. Istnieje także Polskie Towarzystwo Origami „Papierowe Fantazje” i ma siedzibę w Kostomłotach koło Kielc. Stowarzyszenie wydaje biuletyn w języku polskim w całości poświęcony tematyce origami.
Agnieszka Jasicka