Pytając dzieci o to, kto jest dla nich autorytetem, otrzymamy bardzo różne odpowiedzi. Są dzieci, które nie wiedzą, co to jest autorytet; są takie, które wymienią ulubione postaci filmowe bądź literackie czy te powszechnie uznawane za autorytety (np. Jan Paweł II). Są też tacy, którzy za autorytet uznają osoby, które wiele znaczą w ich życiu (ojciec, wujek, nauczyciel).
A są też i tacy, którzy wzruszą ramionami, twierdząc, że samo pytanie jest głupie lub nie na miejscu – nie mają autorytetów, i nam nic do tego. Odmienność odpowiedzi wynika z tego, że pojęcie autorytetu jest bardzo różnie rozumiane.
Termin autorytet pochodzi od łac. auctoritas, które tłumaczy się jako rada, wola, ważność, powaga moralna, nawet wpływowa osoba. Autorytet jest zawsze relacją między co najmniej dwiema osobami, z których jedna budzi uznanie drugiej. 
Autorytet ma szczególne znaczenie w pracy wychowawczej z dziećmi i młodzieżą. Wychowawca darzony autorytetem mobilizuje swoich wychowanków do inicjatyw i podejmowania samodzielnych działań, pogłębia poczucie odpowiedzialności za własny rozwój.
Cechą wychowawcy, opiekuna szczególnie wysoko cenioną przez młodzież jest sprawiedliwość, wyrażająca się w równorzędnym traktowaniu wszystkich. Jest to cecha łatwo obserwowalna w codziennych kontaktach, ujawniająca się przede wszystkim przy ocenianiu. Osobę sprawiedliwą darzy się szacunkiem. Gdy brak mu tej cechy, czujemy się pokrzywdzeni i nie akceptujemy takiej osoby. Autorytet umacniają nie tylko wysokie kwalifikacje moralne, ale także życzliwość okazywana młodzieży, ogólne doświadczenie, mądrość życiowa, zrównoważenie emocjonalne.
Naszą postawę w dążeniu do zdobycia autorytetu powinny charakteryzować umiar, ostrożność, rozwaga i powściągliwość w wydawaniu sądów oraz tolerancja. Podstawą współdziałania jest dialog, obopólne rozumienie, a nade wszystko swobodny udział obu stron. Powstają wtedy silne więzi nacechowane życzliwością i wyrozumiałością, a także więzi w postaci dzielonych wspólnie wartości i norm. Szczególne zobowiązania spoczywają na osobie cieszącej się takim autorytetem. Zobowiązana jest ona do pełnienia funkcji służebnej wobec tych, którym zawdzięcza swój autorytet. Na aprobatę zasługuje się nie z powodu atrakcyjnego przekazywania wiedzy, lecz ze względu na treści w nich zawarte, trafne i rzetelne. Osoba o takim autorytecie cieszy się uznaniem również z powodu swych kompetencji zawodowych: wie więcej od innych i jest wiarygodna w tym, co mówi i robi.
Najważniejszym z pedagogicznego punktu widzenia jest autorytet moralny. Osoba o takim autorytecie staje się dla innych wzorem postępowania. Na tym polega jej niebywała wręcz siła wywierania wpływu na sposób myślenia i działania innych. Dlatego też wychowawcy i nauczyciele cieszący się autorytetem osobistym u młodzieży są niezastąpionym czynnikiem w ich prawidłowym rozwoju.
Rola autorytetu w wychowaniu wydaje się obecnie szczególnie aktualna, pogłębia się bowiem przekonanie jakoby uznawanie autorytetów było przeżytkiem. W wychowaniu zapewniającym młodzieży swobodę i poszanowanie ich praw, uznawanie autorytetów ma znaczącą rolę. Uznawanie autorytetów wiąże się z pewnym ograniczeniem wolności, ale i ukierunkowaniem, co zapobiega niepożądanym zachowaniom. Wychowawcy i nauczyciele będący autorytetem dla swoich uczniów mają na nich pozytywny wpływ. Władzy tej młodzież chętnie się podporządkowuje. Jednak nadużycie tej władzy pozbawia wyrobionego autorytetu, na który trzeba sobie ciężko zapracować.
Rola autorytetu w wychowaniu wydaje się bardzo ważna szczególnie w obecnych czasach, gdy nastąpiła dewaluacja pojęcia „autorytet”, stało się ono niemodne, nastąpiło też przewartościowanie historii w związku ze zmianami ustrojowymi – upadły jedne, oficjalne autorytety, pojawiły się inne; zanegowano pewne wartości, a na ich miejscu wyrosły nowe. Wszystko to nie sprzyja zarówno dyskusji na temat autorytetów, jak i refleksji. Równocześnie w związku z powszechną dostępnością informacji medialnej nasiliło się zjawisko naśladowania pewnych zachowań. Określić je możemy mianem snobizmu, mody, a czasem zachowanie to związane jest z funkcjonowaniem w subkulturach.
Każdy z nas potrzebuje punktu odniesienia , a takim jest właśnie autorytet.
Autorem artykułu jest Ryszard Łuczkowski, instruktor ZHP od wielu lat pracujący z dziećmi i młodzieżą, zaangażowany w projekty wspierające młodzież w działaniu
Polecamy również lekturę tekstu Violetty Kruczkowskiej, prezes Fundacji „Wychowanie bez porażek”, na temat autorytetu rodzica.
